Georg Braun
Civitates Orbis Terrarvm
Kolonia: Gottfried von Kempen, [1575] –1588, t. I
miedzioryt z akwafortą kolorowany
Sygnatura BJ: 584 IV Albumy, 1–2
Jagiellońska Biblioteka Cyfrowa
Atlas niemieckiego kartografa Georga Brauna (1541–1622), opracowany we współpracy z malarzem i rytownikiem Franzem Hogenbergiem (ok. 1538–1590), zawiera blisko 550 planów i widoków najważniejszych miast położonych w różnych częściach świata, przedstawionych z perspektywy lotu ptaka. Dzieło, pomyślane jako uzupełnienie słynnego atlasu Abrahama Orteliusa „Theatrum Orbis Terrarum” opublikowanego w 1570 roku, zostało wydane w sześciu częściach, w latach 1572–1617. Braun opatrzył sztychy komentarzami zawierającymi zwięzłe informacje na temat historii, usytuowania i roli poszczególnych miast w handlu międzynarodowym.
W dziele nie mogło zabraknąć miejsca dla Lizbony, wspaniałego portowego miasta, jednego z najdynamiczniejszych ośrodków pod względem ekonomicznym i morskim w XVI-wiecznej Europie, a także dla Goa, pozostającego w rękach Portugalczyków od 1510 roku, które wkrótce stało się stolicą ich posiadłości w Azji. Indyjskie miasto, zaprezentowane na rycinie od strony ujścia rzeki Mondovi do Morza Arabskiego, okalają solidne mury obronne i inne umocnienia, nieopodal zaś rozgrywa się scena bitwy morskiej.
Diu to kolejny istotny pod względem militarnym i handlowym ośrodek umożliwiający kontrolę nad północnym wybrzeżem Morza Arabskiego. Portugalczycy intensywnie zabiegali o jego przejęcie, zarówno drogą zbrojną, jak i negocjacji, co ostatecznie zakończyło się sukcesem w 1535 roku. Na rycinie umieszczonej w prezentowanym atlasie, położone na niewielkiej wyspie silnie ufortyfikowane miasto łączą z morzem trzy pomosty. Nad budowlami góruje kilka wież wzniesionych na wzgórzach w celach obserwacyjnych.
Inne miasta usytuowane na obszarach Orientu opanowane przez Portugalczyków, które przedstawiono w atlasie to Kalikat, gdzie w 1498 roku wylądował Vasco da Gama, Ormuz podbity przez Afonso de Albuquerque w 1507 roku i Canonor (Kannur) – od 1502 roku strategiczny punkt dla handlu orientalnymi przyprawami korzennymi przez Portugalczyków.
Ponadto atlas obejmuje widoki fortec i miast na terenach afrykańskich, które wpisały się w różne etapy historii wypraw odkrywczych i ekspansji zamorskiej Portugalczyków w XV i XVI wieku: Tangeru, Arzili, Anfy (Casablanca), Azamoru (Azammur), Miny (Elmina), Sofali, Quiloa (Kilwa) czy Mombasy.