Rimas de Lvis De Camões. Acrescentadas Nesta Terceyra impressaõ. Dirigidas a Inclyta Vniuersidade de Coimbra. Em Lisboa: Por Pedro Crasbeeck: A custa de Domingos Fernendez mercador de libros, 1607

Sygnatura BUŁ: 1015633

Biblioteka Cyfrowa UŁ

We wstępie do pierwszej edycji liryki Camõesa (1595) wydawca Estêvão Lopes podkreślał, że jest świadomy wartości zawartych w tomie utworów, zaś autor „Prologu do Czytelników”, Fernão Rodrigues Lobo Soropita, przewidywał, że książka trafi do rąk wielu czytelników. Rzeczywiście, miarę powodzenia, jakim cieszyła się poezja Camõesa wśród odbiorców z przełomu XVI i XVII wieku stanowią jej reedycje. Wznowienia liryki ukazały się w 1598 oraz 1607 roku, a być może było ich więcej. Wskazują na to pewne poszlaki, jednak współcześnie nie posiadamy żadnego zachowanego egzemplarza innych edycji niż wyżej wspomniane dla potwierdzenia tych supozycji.

Wydanie liryki Camõesa z 1607 roku przygotował Domingos Fernandes. Istnieje ono w kilku wariantach różniących się między sobą nie tylko pewnymi elementami na kracie tytułowej, lecz także wewnętrznym układem i organizacją tekstów. Niniejszy egzemplarz stanowi przykład wariantu A, który na karcie tytułowej posiada drzeworyt przedstawiający sferę armilarną z napisem: „In Deo”.

Informacja na temat druku wykonanego w warsztacie typograficznym Pedro Craesbeecka (ok. 1552–1632) wydaje się niepełna. Różne kroje użytych czcionek wskazują bowiem, że edycja powstała we współpracy z inną lizbońską oficyną, kierowaną przez António Álvaresa i Vicente Álvaresa. Liczne błędy w numeracji kart tomu to typowe niedociągnięcia dla druków portugalskich z tego okresu, nie wyłączając wczesnych wydań dzieł Camõesa.

Adresatem „Dedykacji” jest „Prześwietny Uniwersytet w Coimbrze”, z którego biblioteką Domingos Fernandes był związany jako księgarz. W uzasadnieniu wyboru protektora edycji Fernandes wskazuje powiązania „Syna Coimbry ”, jak określa Camõesa, z portugalskim miastem jako miejscem urodzenia poety oraz odbytych przez niego studiów. Współcześnie coimbryjskie wątki w biografii Camõesa, w tym kwestia zdobytego wykształcenia, pozostają w sferze domniemywań o różnym stopniu prawdopodobieństwa.

Dodana do tytułu informacja o włączeniu do tomu nowych utworów Camõesa jest nieprawdziwa. W rzeczywistości Fernandes powielił zawartość poprzednich edycji, przygotowanych przez Estêvão Lopesa u schyłku XVI wieku (1595, 1598). Chodziłoby zatem o pewną przemyślną taktykę wydawniczą, mającą wzbudzić zainteresowanie czytelnicze obecną edycją, a nawet „zaostrzyć apetyty” na kolejną publikację, gdyż, jak Fernandes wyjaśnia w prologu, „wiele jego [Camõesa] dzieł, które dzięki moim staraniom zebrałem i połączyłem, [czerpiąc] z najbardziej poprawnych oryginałów nigdy niepublikowanych, […] w drugiej części owych Rymów, którą przygotowuję [do druku], w całości ujrzy światło dzienne, w nie za długim czasie”. Swoją obietnicę Fernandes spełnił w 1616 roku wydając „Drugą Część” poezji Camõesa w tomie pt. „Rimas De Luis de Camões. Segunda Parte” (Lisboa, 1616). Warto dodać, że uzupełnienia i korekty były wynikiem wytrwałych poszukiwań prowadzonych w Portugalii oraz w Indiach.

Z kolei „Trzecia Część” liryki Camõesa ukazała się w 1668 roku, wydana przez António Álvaresa da Cunha. W tym samym okresie przygotowywano już do druku pierwszą edycję dzieł zebranych Camõesa (wyd. 1666–1669).